Zaburzenia somatyczne to grupa zaburzeń psychicznych, w których osoba doświadcza rzeczywistych, często przewlekłych objawów fizycznych, które nie mają wyraźnej medycznej przyczyny. Choć mogą wyglądać jak typowe choroby fizyczne, ich korzenie sięgają głębiej do sfery psychicznej, gdzie niezrozumiane lub nierozwiązane problemy emocjonalne manifestują się poprzez ciało. Zaburzenia te są fascynującym, a jednocześnie złożonym zjawiskiem, które ilustruje, jak silnie nasza psychika i ciało są ze sobą powiązane.
Zaburzenia somatyczne to stan, w którym osoba odczuwa różnorodne objawy fizyczne od bólu, przez problemy trawienne, aż po zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego które nie mogą być w pełni wyjaśnione przez istniejącą chorobę medyczną. Te objawy mogą być bardzo uciążliwe i powodować znaczne cierpienie, a także zakłócać codzienne funkcjonowanie.
Ważne jest zrozumienie, że te objawy nie są udawane ani wyolbrzymione przez pacjenta. Wręcz przeciwnie, osoba cierpiąca na zaburzenia somatyczne może doświadczać swojego bólu bardzo realnie, co może prowadzić do częstych wizyt u lekarzy, licznych badań diagnostycznych, a także frustracji zarówno pacjenta, jak i lekarzy, którzy nie są w stanie znaleźć fizycznej przyczyny dolegliwości.
Główne Typy Zaburzeń Somatycznych
Zaburzenia somatyczne obejmują kilka różnych typów, z których każdy charakteryzuje się nieco innymi objawami i mechanizmami psychologicznymi:
1. Zaburzenia Somatyzacyjne
Somatyzacja to proces, w którym stres psychiczny i emocjonalny przekształca się w objawy fizyczne. Osoby z zaburzeniami somatyzacyjnymi mogą doświadczać wielu różnych objawów, często zmieniających się w czasie, które wpływają na różne systemy organizmu, takie jak układ pokarmowy, sercowo-naczyniowy czy nerwowy.
- Przykład: Osoba może odczuwać przewlekłe bóle brzucha, bóle głowy, bóle stawów czy trudności z oddychaniem, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej. Objawy te mogą być tak silne, że prowadzą do niezdolności do pracy czy utraty zdolności do pełnienia codziennych obowiązków.
2. Zaburzenia Konwersyjne (Zaburzenia Neurologiczne Funkcjonalne)
Zaburzenia konwersyjne, znane również jako zaburzenia neurologiczne funkcjonalne, to stan, w którym osoba doświadcza objawów neurologicznych takich jak paraliż, ślepota, drgawki czy utrata czucia , które nie są spowodowane chorobą neurologiczną. Objawy te często pojawiają się w odpowiedzi na silny stres lub traumę i mogą mieć dramatyczny wpływ na życie pacjenta.
- Przykład: Po traumatycznym przeżyciu, takim jak wypadek samochodowy, osoba może nagle stracić zdolność do chodzenia, mimo że badania neurologiczne nie wykazują żadnych uszkodzeń układu nerwowego. Objawy te mogą trwać przez wiele miesięcy, a nawet lat, jeśli nie zostaną odpowiednio zdiagnozowane i leczone.
3. Zaburzenia z Objawami Somatycznymi
Osoby z zaburzeniami z objawami somatycznymi są silnie skoncentrowane na swoich objawach fizycznych, co prowadzi do znacznego niepokoju i cierpienia. Te objawy, chociaż mogą mieć pewne podstawy medyczne, są nadmiernie intensywne w stosunku do rzeczywistej choroby i często towarzyszą im nieproporcjonalne obawy o zdrowie.
- Przykład: Pacjent może odczuwać ból w klatce piersiowej, który jest interpretowany jako zawał serca, mimo że badania wykazują, że serce jest zdrowe. Obawa przed śmiertelną chorobą jest jednak tak silna, że pacjent stale poszukuje potwierdzenia swojej diagnozy, odwiedzając różnych specjalistów i przeprowadzając liczne testy diagnostyczne.
Nasuwa się pytanie –Dlaczego Pojawiają się Zaburzenia Somatyczne?
Zaburzenia somatyczne często rozwijają się jako mechanizm obronny organizmu, który chroni naszą psychikę przed zbyt silnym stresem, traumą lub nieprzepracowanymi emocjami. Ciało, w odpowiedzi na trudne przeżycia, zaczyna wyrażać to, co umysł nie jest w stanie przetworzyć.
- Stres i Lęk: Długotrwały stres i lęk mogą prowadzić do pojawienia się objawów somatycznych, zwłaszcza jeśli osoba nie ma zdrowych mechanizmów radzenia sobie z trudnymi emocjami. Organizm, przeciążony emocjonalnie, zaczyna manifestować ból psychiczny poprzez fizyczne dolegliwości.
- Trauma: Przeżycia traumatyczne, zwłaszcza te, które nie zostały przetworzone w odpowiedni sposób, mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń somatycznych. Ciało, niejako „zamrażając” traumę, zaczyna reagować objawami fizycznymi na przypomnienie o bolesnym doświadczeniu.
- Nauczone Zachowania: Zaburzenia somatyczne mogą również wynikać z nauczonych zachowań, gdzie w dzieciństwie choroba była jedynym sposobem na uzyskanie uwagi, opieki lub uniknięcie trudnych sytuacji. Te wzorce zachowań mogą być później powtarzane w dorosłym życiu.
Jak wyglada Diagnoza i Leczenie Zaburzeń Somatycznych
Zaburzenia somatyczne często są trudne do zdiagnozowania, ponieważ objawy fizyczne są rzeczywiste, a pacjent często spędza wiele czasu na wizytach u różnych lekarzy, zanim zostanie skierowany do psychologa lub psychiatry. W procesie diagnostycznym ważne jest wykluczenie wszelkich możliwych przyczyn fizycznych objawów oraz dokładna ocena stanu psychicznego pacjenta.
Psychoterapia: Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najbardziej skutecznych form terapii w leczeniu zaburzeń somatycznych. Pomaga pacjentom zrozumieć związek między ich myślami, emocjami i objawami fizycznymi oraz nauczyć się nowych sposobów radzenia sobie z stresem i lękiem
.Techniki relaksacyjne: Medytacja i inne techniki relaksacyjne mogą pomóc w redukcji stresu i złagodzeniu objawów somatycznych, pomagając pacjentom w rozwijaniu większej świadomości ciała i emocji.
Wsparcie farmakologiczne: W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zaburzenia somatyczne są związane z depresją lub lękiem, leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe mogą być pomocne w zmniejszeniu nasilenia objawów.
Pamiętajcie !
Zaburzenia somatyczne pokazują, jak subtelnie nasze ciało potrafi „mówić” za umysł, manifestując to, co nieświadome, poprzez fizyczne dolegliwości.
Zrozumienie tego mechanizmu i odpowiednie leczenie mogą prowadzić do pełnego zdrowienia – zarówno na poziomie psychicznym, jak i fizycznym.